Пока ты молод, ярче солнца свет

И в сердце золотой мечты расцвет;

Пока ты молод, вынесешь походы

Легко перенесешь ты все невзгоды.

Пока ты молод, жизнь тебе легка,

Не омрачит души твоей тоска;

И в грусти — радость, а не мертвый холод.

Пока ты молод, ах, пока ты молод.

Тин ҫуралнӑ ҫамрӑк мӑшӑр!

Ҫак ҫут куна асра тытӑр,

Тӑвансене ан пӑрахӑр,

Яланах пӗрле савӑнӑр.

Пӗрне-пӗри юрататӑр —

Вӑл ҫӳлтен панӑ туйӑмӗ,

Иккӗн выртса виҫҫӗн тӑрӑр

Чӑн упӑшкипе арӑмӗ.

Нихҫан пӗр-пӗрне ан манӑр

Арлӑ-арӑмлӑ ҫамрӑксем,

Аҫу-аннӳне тав тӑвӑр,

Ҫуратса ӳстернӗ вӗсем.

Йӗппе ҫип пек туслӑ пулӑр,

Ывӑлсем кӑна ҫуратӑр,

Куллен упранса пурӑнӑр,

Пуласлӑх ҫинчен шухӑшлӑр.

Сӗм авалтан ҫепӗс лӗпӗшсем —

Асамат кӗперӗ тусӗсем.

Чипер тӗрӗллӗ ҫуначӗсем —

Хаклӑ йышши чулсен тӗсӗсем.

Ӗмӗтри-шухӑшри лӗпӗшсем —

Тӗрӗсех чечексен теттисем,

Тӗсӗсемпе пӗрешкел вӗсем,

Пӗрле черченлӗ эрешсем.

Алмаз пек кӗтеслӗ куҫӗсем

Пӗлтереҫ тӑшман ҫывхарнине,

Икшерӗн вырнаҫнӑ урисем —

Вӗҫӗмсӗр ӗҫлӗхлӗ тунисем.

Ик енчи вӑрӑмрах уссисем —

Ырӑ шӑрш пӗлмелли тӗкӗсем,

Сӑмсине ӳстерсе лӗпӗшсем

Ӗҫеҫ пиҫнӗ ҫырла сӗткенне.

Лӗпӗшсем илӗртеҫ атьсене

Вӗҫсе чечекрен чечек ҫине,

Ача-пӑча шӑппӑн киленсе

Йӗрлеҫ чиперкке лӗпӗшсене.

Кӑнтӑра вӗҫтереҫ кӗркунне

Ҫемйипе пӗр тӗслӗ лӗпӗшсем.

Ҫӗкленсе килелле ҫуркунне

Ҫиҫкӗн вӗҫеҫ хӑйсен тӗнчине.

Айва не скоро созревает

В садах среди листвы осенней,

Шары тяжелые роняет

На влажный шелк травы последней.

Айва до снега песни лета

В свой нежный терпкий сок вбирает —

Холодным инеем одеты

Плоды ее, когда светает.

На землю падают со стуком

Шары серебряные эти.

Когда такой положишь в руку,

Он солнцем радостно засветит.

Айва часах мар пиҫсе ҫитет

Кӗркунне ҫулҫисем хушшинче,

Сулмаклӑ улмине ӳкерет

Бархат пек йӑлтӑр курӑк ҫине.

Айва юрччен хӗвел ӑшшинче

Кӑвасак сӗткенне шерпетлет,

Сивӗллӗ ир тӑмпа витӗнсе

Аякран ҫуталса илӗртет.

Ҫимӗҫсем сарӑхма тытӑнса

Йывӑҫ айне ӳкеҫ шаплатса,

Ҫавра йӑва пек йӑваланса

Пурҫӑн пек капӑр курӑк ҫинче.

Аса килеҫ йӗкӗтсем,

Чипер сӑн-сӑпачӗсем,

Ташлани карталанса,

Пӗр-пӗрне хоп-хоп сунса,

Хӗвеле май ҫаврӑнса.

Эх, ташлатчӗҫ каччӑсем

Ташӑ карти ҫавӑрса,

Ал тупанӗпе тытса

Пӗр-пӗрин хулпуҫҫинчен,

Пуҫӗсене кӑшт тайса.

Ташлатчӗҫ хавхаланса

Пӗр ури мала пусса,

Тепри хыҫала юлса,

Каллӗ-маллӗ вылятса

Пӗрле кӑл-кӑл ярӑнса.

Пӗр-ик ҫаврӑнӑш туса

Ярӑнатчӗҫ каялла.

Кӑмӑллӑн йӑл-йӑл кулса,

Урисене вылятса

Пӑлхар хоро ташшинче.

Эпӗ виҫ сул каялла,

Кайса куртӑм концертра

Пӑлхарсем ташланине

Хӳхӗм хоро ташшине,

Пӗрлӗхлӗ тымарсене.

Расцветала меж трех морей

Великая Болгария.

Правил страной патша Кубрат,

Вырастил он пять сыновей.

Кубрат имел пять сыновей:

Боян из всех самый старший,

В среднем — Котраг, Кувер, Ацел;

Аспарух был весьма младший.

Хан Кубрат открыл Арбалык:

Получили в нем сыновья

Обучение ратное

Для защиты Отечества.

Кубрат искусно основал

Военное училище.

В нем учились сыновья все

Боевой науке с детства.

Кубрат созвал своих детей,

Раздавая по прутику

И по охапке прутиков,

Просил по очереди сломать.

Затем Кубрат им высказал:

Каждый взмахом прутик взломал,

Никто из Вас никак не смог

Ношу прутиков разломать.

Только в дружбе Ваша цельность,

В единстве мнений целостность,

Соседи будут уважать,

Вас враги будут бояться.

Когда будете Вы дружны!

Мощным станет государство!

Только лишь в этом случае

Будете непобедимы!

Старый Кубрат перед смертью

Благословил всех сыновей:

Навсегда Вам всем быть вместе,

Чтоб государство сохранить.

Смерть Кубрата подорвала

Великую Болгарию,

После похорон Кубрата

Разделились враз сыновья.

Разделились враз сыновья

С подвластными племенами

И ушли в разные края

С Кавказа — насиженных мест.

Боян не ушел с Кавказа,

Остался он с вверенными.

Там нынче живут балкары,

Карачаевцы — болгары.

Котраг — второй сын Кубрата

Привел подвластных на Волгу,

В среднеповолжье — двуречье,

Вверя в счастливую судьбу.

Ацел ушел в Италию

Со своими вверенными.

Есть легенда, что он погиб

При стычке с италийцами.

Кувер пошел с подсвластными

Покорить Македонию,

Со временем — Фессалию,

Где и погиб так, как Ацел.

Сын Аспарух — самый младший,

Организатор великий,

Полководец талантливый

И дальновидный политик.

Часть, поверив Аспаруху,

Ушла скопом с ним на Дунай,

Вложив горсть земли в мешочек,

Навесив торбу желудей.

Имея веру в удачу,

И, конечно, в свою звезду,

Доверяя Аспаруху

Ушла скопом с ним на Дунай.

Доверяя Аспаруху,

С горькими плача слезами

Ушла вместе с ним на Дунай,

В память вложив хризантему.

Отошли от теплых морей

Со слезами на Балканы.

Встретив, славане с Дуная,

Приняли их в обpятия.

Болгарский народ с Дуная

Благородный цветок ценит.

Лили Иванова — Пике

Хризантему благословит.

Нашли в Полтавской области

Близ села Перещепино,

Могильник патши Кубрата

С множеством драгоценностей.

В могиле царя Кубрата

Нашли ценностей множество,

И в них золотое кольцо —

Все отвезено в Эрмитаж.

Златое кольцо Кубрата

С яркой надписью «Кубратос»

Увидел видный историк,

Археолог мистер Вернер.

Низкий поклон летописцам,

Также путешественникам,

Написавшим справедливо

О великой Болгарии.

Не зли других и сам не злись,

Мы гости в этом мире бренном.

И, если что не так — смирись,

Будь поумнее, улыбнись.

Холодной думай головой,

Ведь в мире все закономерно:

Зло, излученное тобой,

К тебе вернется непременно.

Ветер. Листья с веток полетели.

Года три мы с женами в разлуке.

Думают они, что овдовели,

На Пирин глядят, ломают руки.

Не устали вы блуждать ночами?

А по детям скорбь не обуяла?

Спать ложишься — под голову камень,

Терн засохший вместо покрывала.

Наших хижин обветшали крыши,

Душит нивы бурьян, воевода.

Стреляй к звездам! Целься еще выше!

А помрем — за честь и за свободу!

Гербера, гербера, гербера —

Величаво прелестный цветок.

Ранним утром в росе, гербера,

Сверкает каждый твой лепесток.

Гербера, гербера, гербера —

Необычно душистый цветок.

В солнечно ясный день гербера,

Пахнет медом любой лепесток.

Гербера, гербера, гербера —

Лучезарно чудесный цветок.

Под покровом ночи гербера

В свете, как златоносный песок.

Гербера, гербера, гербера —

Удивительно нежный цветок.

Дивно излучаешь гербера

Изумрудно-изящный поток.

Мне ли Каму-реку

Вспомнить не добром?

Городок есть на ней,

И он — в сердце моем.

Там осталась девчонка.

И она, как звезда,

Не погаснет в душе

Паренька никогда.

Нежно, тихо грущу

Далеко, в стороне,

О глазах голубых

И о камской волне…

Небо в час дозора

         Обходя, луна

Светит сквозь узора

         Мерзлого окна.

Вечер зимний длится,

         Дедушка в избе

На печи ложится

         И уж спит себе.

Помоляся Богу,

         Улеглася мать;

Дети понемногу

         Стали засыпать.

Только за работой

         Молодая дочь

Борется с дремотой

         Во всю долгу ночь.

И лучина бледно

         Перед ней горит.

Все в избушке бедной

         Тишиной томит;

Лишь звучит докучно

         Болтовня одна

Прялки однозвучной

         Да веретена.

Ӗлӗкхи Египет скарабей нӑрра

Ырланӑ чӑмӑр унама пӗлнӗшӗн,

Ҫак чамӑра хӗвеле май тӗртнӗшӗн,

Тӑрӑшса Турӑсен халӑх чапӗшӗн.

Хушса юрламалли:

Пехетлӗ скарабей, илемлӗ нӑрӑ.

Ювелир ӗҫӗ малтанах тытӑнать

Скарабей нӑрӑ сӑваплӑ сӑнӗпе,

Ӑшшӑн юратса Египет илемне,

Пирамида, Фараонсен ҫӗршывне.

Хушса юрламалли.

Ӗҫе юрӑхлӑ е хаклӑ чулсенчен

Тунӑ нӑрӑ кӗлеткисем, теттесем,

Ҫакса ҫӳремелли хаклӑ эрешсем,

Амулетсем, пичетсем, эмблемӑсем.

Хушса юрламалли.

Луксор ҫумӗнчи Чиркӳллӗ Карнакра

Ларать тернек ҫинче чуллӑ скарабей

Сыхласа Нил ҫумӗнчи сфинксен ҫӗрне,

Чи ӗлӗкхи Египет историне.

Хушса юрламалли.

Атӑл леш енче, йӑлӑм ӗшнинче

Кӑкшӑм ятлӑ вӑрӑм кӳлӗ пурччӗ,

Кӳлӗри шур чечеклӗ кӳкӗрчен

Сарӑ шӑркипеле илӗртетчӗ.

Ҫыр ҫийӗнчен лӗпӗшсем вӗҫетчӗҫ

Илӗртӳллӗ кӳкӗрчӗне савса,

Йӗп вӑррисем пӗр харӑс тухатчӗҫ

Вӗсене кӗтмен ҫӗртен шуйхатса.

Атӑл шывӗ ГЭС хыҫҫӑн хӑпарсан

Ҫут кӑкшӑм кӳлӗ ҫухалчӗ путса,

Кӳкӗрчен шывпа кайрӗ пуль юхса

Хӑйне валли хӳтӗлӗх шыраса.

Ҫуркунне юр-пӑр ирӗлнӗ вырӑнсенче,

Ама хупаххи чечекӗсен хушшинче

Вӗҫеҫҫӗ вӗлтрен, купӑста лӗпӗшӗсем

Аса илтерсе ҫу ҫывхарнине вӗсем.

Лӗпӗшсем ҫав тери тирпейлӗ чӗрчунсем,

Ҫепӗҫлӗхпе тӗлӗнтереҫҫӗ ҫынсене.

Ҫу каҫиччен вӗҫсе илемлӗ лӗпӗшсем

Эрешлеҫҫӗ унсӑр чипер чечексене.

Ҫу уйӑхӑнче курӑксем чечекленсе

Аякран тутлӑ шӑршипе илӗртеҫҫӗ,

Лӗпӗшсем ҫеҫкисен ҫийӗнче илӗхсе

Пӗри-пӗрне хыҫалтан вӗҫсе йӗрлеҫҫӗ.

Ҫырма айлӑмӗнче, хӗвеллӗ кунсенче

Лӗпӗшсем килӗштереҫҫӗ чечексене,

Ӗҫеҫҫӗ киленсе Турӑсен пылакне,

Сӑрласа тусамӗпе ҫуначӗсене.

Лӗпӗшсем вӗҫмелли йӗркеллӗ ҫеҫкесем,

Сӑнӗсемпе уйрӑм тӑраҫҫӗ ҫӗр ҫинче.

Ҫавӑрса илеҫҫӗ хӳхӗмлӗ лӗпӗшсем

Вӗҫсӗр-хӗрсӗр тӗрӗллӗ ҫуначӗсемпе.

Лӗпӗшсен мӗнешкел черчен ҫуначӗсем,

Ҫапах та виҫесӗр тӗреклӗ вӗҫевре.

Вӗсемпе ӗмӗрлӗхе вӗҫсе ҫӳрӗттӗм,

Ман пӗрпеклӗх пулас килет ҫак йӗркере.

Саншӑн килчӗ каҫ, маншӑн килчӗ каҫ,

Кӗмӗл тӗс анать тӳперен.

Хӑвӑртрах ларса, савнӑ тусӑм, каҫ,

Эп кӗтеп сана чӗререн.

Пурнӑҫ кӗмӗлӗ, пурнӑҫ ылтӑнӗ

Кӗҫӗр каҫ, савни, пирӗнпе.

Сулахайӗ эс, эпӗ сылтӑмӗ,

Ҫул хывар тӗнче варрипе.

Пулӗ пурнӑҫӗ, пулӗ йӑнӑшӗ,

Пӗтӗмпех пайлар ҫурмалла.

Йыхӑрать пире ӗмӗр анлӑшӗ,

Ун вӗҫне пӗрле тухмалла.

Ан хӑра, савни, ан шиклен, савни,

Ан шыра ултав куҫӑмра.

Эп сана савни, эс мана шанни —

Кӗҫӗрхи вӗри ытамра.

Ҫӑлтӑрла тӳпе каҫхине

Таврана кӑвак тӗс парать.

Уйӑх хӑпарса кӗркунне

Ҫӗр ҫине кармашса пӑхать.

Ҫырма хӗррипе ҫуталса

Кукӑр-макӑр сукмак каять.

Хӗвел тухӑҫне васкаса

Мӗлкесем хӑварса чупать.

Карчӑк вӗттӗн-вӗттӗн пусса

Ӳсӗрсе туяпа пырать,

Каҫхи шурӑмпуҫа пӑхса

Вӑхӑтран-вӑхӑта канать.

Ӳпре пӗлӗт пек явӑнса

Хӑлха патӗнчех ҫӗрленет.

Мулкач хӳтӗлӗх шыраса

Вӑрман еннелле сиктерет.

Упа лӗпӗшӗ курӑнса

Сукмак ҫине вӗҫсе тухать,

Чечексен хушшинче ларса

Ҫара ҫерҫирен пытанать.

Тӑмана ҫӗрле хӑратса

Вӑрман айӗнче ӳхӗрет,

Кайӑк-кӗшӗке сӑнаса

Сунара шӑпланса вӗҫет.

Уйӑх кӗркунне хӑпарса

Ҫӗр ҫине кармашса пӑхать,

Уй-хир урлӑ каҫасси мар

Ӗмӗр ҫыхӑнса тайӑлать.

Ҫерҫи пӗчӗк пулсан та —

Вӑл хуралҫӑ картишре,

Чӗвӗлтетет ют ҫын пырсан

Чӗнсе кил хуҫине пӳртрен.

Ҫерҫи кушака курса

Вӗҫет пӑрлатса ҫӳле.

Йытӑ ӳплере ҫывӑрса

Ҫӗклет ик хӑлхине пӗрле.

Кушак патне ҫывхарса

Какӑлтатать хур аҫи,

Ҫунатсене кӑштах сарса

Тӑсӑлать мӑйӗ хӑратса.

Автан ҫунатне ҫапса

Авӑтать чӗвен тӑрса.

Кушак хурине пусарса

Чупать пахчана васкаса.

Ҫерҫи — шӑпчӑк тӑванӗ,

Вӑл хуралҫӑ картишре.

Шӑпчӑкпа ҫерҫин пӗр сӑнӗ,

Сасси янрать ирпе-ирех.

Приди ко мне красавица,

Нас ждет костер любви.

Лишь одна мне ты нравишься,

Тебя лишь мне любить.

И юною, и жаркую

Мне долго целовать…

Укрой нас, воля, ласкою…

Лужайка нам кровать…

И страстью пораженные,

Помолимся земле…

Тебя, всю миловидную,

Помню я, захмелев…

Отвечай, моя краса,

Ты меня полюбишь?

Или холодна ко мне,

Равнодушна будешь?

Поспеши, моя краса,

Молодость не вечна.

За весной придет зима,

Юность быстротечна.

Так люби, пока поют

Соловьи шальные,

Так гори, пока с тобой

Годы молодые.

Так люби и распахни

В май цветущий двери.

Жил лишь тот, кто горячо

И любил и верил!

Ты играй, ты рыдай,

              из клена свирель!

Пусть кругом с ветерком

              разносится трель,

чтоб напев, долетев,

              земле дорогой

передал, как страдал

              горемыка твой.

О, скажи, как тужил,

              вздыхал он в беде,

нет ему одному

              покоя нигде!

Как, скорбя, жизнь губя,

              был сердцем с родной,

чьи черты красоты

              полны неземной!

Как сильней лишь о ней

              душой тосковал,

как любовь свою вновь

              в изгнании звал!

Ты играй, ты рыдай,

              из клена свирель!

Пусть кругом с ветерком

              разносится трель.

Скарабей тислӗкӗн пӗчӗкҫӗ нӑрри —

Египтянсен ӗненӳ амулечӗ,

Ҫакса ҫӳресен чир-чӗртен хӳтӗлет,

Ӗмӗрӗпе ӗнентерсе илӗртет.

Скарабей пуҫӗ ҫийӗнчи шӑлӗсем —

Хӗвелпе пӗр евӗрлӗ пайӑркисем,

Чармаҫҫӗ малти пуклаклӑ урисем

Ҫӗр чакалама шӑллӑ тунисене.

Авалхи сӑмахра чаплӑ скарабей

Хӗвел Турӑсен ҫылӑхсӑр чӗрчунӗ,

Тӗнче уҫлӑхӗн хисеплӗ символӗ,

Хыҫран сӗтӗрет тӳпере хӗвеле.

Нил — ҫут тӗнчери пит вӑрӑм юханшыв,

Улт пин ҫурӑ километр ытлашшипех,

Шӑварать ҫумӑрсӑр Египет ҫӗрне —

Хура тӑпраллӑ ӑшӑ патшалӑхне.

Египтянсем мӑнаҫлӑн «Кемет» тенӗ

Нил айлӑмӗнчи, шыв пырӗ хӗрринчи

Хӑйӑрлӑ-юшкӑнлӑ кӑпӑш тӑпрана,

Тупӑшлӑ тырпул паракан вырӑна.

Ни доли, ни воли мне жизнь не дала,

Одна лишь, одна мне надежда мила:

Увидеть опять Украину мою

И все, что мне любо в родимом краю.

На Днепр голубой поглядеть еще раз,

А там все равно — пусть умру хоть сейчас,

Взглянуть еще раз на курганы в степях,

Вздохнуть напоследок о пылких мечтах.

Ни доли, ни воли судьбой не дано,

Одной лишь надеждой мне жить суждено.

Куля, Микуль, Микулай,

Эс ҫуралнӑ ҫуркунне:

Малтан курма аннӳне,

Ӗмме унӑн кӑкӑрне.

Пӑхнӑ эс аҫу ҫине

Кӑвак куҫпа йӑл кулса,

Сарӑ хӗвел ҫуттине

Палӑртнӑ йӑлтӑртатса.

Ҫуралнӑ эс ҫуркунне

Юратса пуш уйӑхне,

Курнӑ тӗнче илемне —

Хӗрарӑмсен уявне.

Куля, Микуль, Микулай,

Пуплеместӗн эс нумай:

Хӑвӑн ӗҫне пӗлетӗн,

Пур ҫӗре те ҫитетӗн.

Вот уж осень к нам стучится.

Дни короче, холодней…

Улетающие птицы

Грусть несут душе моей.

Вереницей улетают

Эти птицы за моря,

И деревья одевают

Свой желтеющий наряд.

Реже солнышко смеется,

Глуше запахи цветов…

Осень плачем вдруг зальется,

Мир к слезам ее готов.

Вун ҫиччӗмӗш ӗмӗр варринче,

Пӑлхар паттӑр ывалӗ Пайтул,

Степан Разин халӑх ҫарӗнче

Пуянсемпе ҫапӑҫнӑ ҫав ҫул.

Пӑлхар халӑхӗ хӑй хушӑран

Лартнӑ вӑрҫӑ ертӳҫӗсене,

Вуншарӑн полковникӗсене —

Пайтула, пуҫлӑх Тойтемира.

Пайтул Сурӑмхӗрри ялӗнчен,

Тойтемир юнашар ялӗнчен,

Иккӗш те Ҫӗрпӳ таврашӗнчен,

Кашни урхамахӗпе ҫӳрет.

Пайтул князь Искеев йӑхӗнчен,

Пӑлхар ялӗнче ҫуралса ӳсет,

Пӗчӗкрен аслашшӗ патӗнче

Ҫар ӗҫне вӗренсе вӑй илет.

Ар ҫуралнӑ Сурӑмхӗрри ялӗнче,

Аслӑ князь Искеев йӑхӗнчен,

Утлӑ ҫар ӗҫне Пайтула

Ачаран аслашшӗ вӗрентет.

Юланутҫӑ Пайтул Искеев

Пӑлхарсен ӑратла тихана,

«Халат-Сокол» ятлӑ ӑйӑра

Ҫуралсанах пӑхса ӳстерет.

Пулас ҫын ачаран паллине

Ваттисен сӑмахӗ пӗлтерет,

Урхамахӗ ҫине утланса

Пайтул ҫиҫӗмле вӗҫтерет.

Шурӑ ҫилхеллӗ урхамахӗ

Чупнӑ ҫарӗн ҫулне ҫутатса,

Амазонка Минесса хӗрӗ

Ҫапӑҫнӑ каччӑна сыхласа.

Пайтул мӗнле ҫамрӑк пулсан та

Ӑсӗпе-ӗҫӗпе ҫӗнтерет,

Халӑх ҫапӑҫнине мухтаса

Вилӗмсӗр юрӑсем кӗвӗлет.

Йӑхран-йӑха пынӑ ҫар ӗҫне

Хресченсен вӑрҫинче йӗркелет.

Тимӗр ункӑллӑ кӗпе ҫийӗн

Вӑл епанча тӑхӑнса ҫурет.

Аслашӗнчен юлнӑ ҫар ӗҫне

Хресченсен тытӑҫура ҫӗклет,

Пайтул йӑм хӗрлӗ тумтирпе

Полкри салтаксене илӗртет.

Минесса уншӑн — пӗр ҫуначӗ,

Яланах Пайтула хӳтӗлет,

Тӑван ҫӗршыв — тепӗр ҫуначӗ,

Утлӑ ҫар пуҫлӑхне вӑй куртет.

Пайтул Тойтемир атаманпа

Ҫапӑҫнӑ нумай тытӑҫура,

Тӑшман Борятинский ҫарӗпе

Ҫӗрпӳ енчен Чӗмпӗре ҫити.

Пайтул вӑилӑ ҫарӗн ертуҫӗ,

Вун ҫиччӗре вӑл ертсе ҫурет.

Атӑл ҫумӗнчи хуласенчен

Ҫӑткӑн пуянсене сирпӗтет.

Пайтул ҫарӗн хаюллӑ ҫынни

Степан Разинпа пӗрле ҫурет,

Атаманӑн ҫумӗнче пулни

Вӑрҫӑра ҫапӑҫма хал чӗнет.

Кравков Пайтула кураймасӑр

Унӑн ялне ярать ҫунтарса,

Телей кайӑкӗ Куйкӑрӑш пек

Пайтул ялӗ тасалать ҫуталса.

Хаяр полковник Кравков янӑ

Полковник Петр Сюрикова

Ҫав тери пысӑк отрячӗпе

Вӑрҫма Пайтул салтакӗсемпе.

Пайтул Атӑлҫи хулисенчен

Тӑшмансене вӑйпа хӗстерет,

Астрахань хулине ҫитиччен

Шанчӑклӑ салтаксемпе йӗрлет.

Романовсен йӑхӗнчен тухнӑ

Патша Алексей Михайлович

Мӑнаҫлӑ влаҫне ҫирӗплетнӗ,

Крепостла йӗркине ӳстернӗ.

Хресченсене улпутсен ҫумне

Ирӗксӗрлесе ҫирӗплетнӗ.

Российӑпа Украинӑна

Тепре ҫӗнетсе пӗрлештернӗ.

Кӑмӑлсӑр хресченсем ҫӗкленнӗ

Улпутсене хирӗҫлӗ вӑрҫӑ,

Атаман Степан Разин ертсе

Путсӗр пуянсене хӗстернӗ.

Сахал мар пулнӑ юнлӑ вӑрҫӑ,

Пайтул ҫарӗ нумай ҫентернӗ;

Патша салтакӗсем тапӑнсан

Халӑха ҫаратнӑ, вӗлернӗ.

Патша йышлӑ салтакӗсене

Иуда Янмарса ертсе пынӑ,

Пӗлсе Пайтул ӑҫта пулнине

Ҫапӑҫма полковник ҫарӗпе.

Атӑлпа Ҫавал таврашӗнче

Юлашки хӑрушӑ вӑрҫӑра

Болгар нумай полковникӗсем

Шелленмесӗр ҫапӑҫса вилнӗ.

Вӑрӑ-хурахла ҫапӑҫура

Патша хаярлӑ салтакӗсем

Пайтула, Тойтемира тытса

Тыткӑнра асаплӑ вӗлернӗ.

Патша Алексей Михайлович

Путарнӑ хресченсен вӑрҫине

Мускавра, Новгородра, Псковра,

Атӑлҫи Пӑлхар ҫӗршывӗнче.

Шутсӑр аслӑ Степан Разина

Казаксен ҫумӗнчи старшина

Ултавҫӑ патша влаҫне сутнӑ

Аслӑ Мускавра тертлентерме.

Полковник Пайтула пытарнӑ

Чиканкасси ялӗ ҫумӗнче,

Халӑхсем ялккаспа ҫӗр йӑтнӑ

Вилтӑприне сӑрт пек хӑпартса.

Атӑлҫи пӑлхарсен ҫӗршывне

Тутарсем, монголсем ҫӗмӗрсен

Пӑлхар халӑхӗ хӳтлӗх шыраса

Вӑрманта, ҫырмара пураннӑ.

Российӑра патша указӗпе

Пӑлхар халӑхне айӑпласа,

Кашни ялта-килте шыраса

Ҫунтарнӑ тимӗрҫӗ лаҫҫине.

Атӑлпа Ҫавал таврашӗнче

Пулса иртнӗ юнлӑ ҫапӑҫу,

Патша пысӑк ҫарӗ ҫӗнтернӗ

Пайтулӑн хӗҫпӑшалсӑр ҫарне.

                                                                       Моей жене

К тебе, как гость нежданный и далекий,

Я иногда во сне являться стану.

Не оставляй меня ты на дороге,

Не запирай дверей, ведущих в спальню.

Войду, присяду тихо. Облик твой я

Стараться буду разглядеть средь мрака.

Когда сумею наглядеться вволю,

То поцелую и уйду обратно.

Прощаю всех, кого простить нельзя.

Кто клеветой мостил мои дороги.

Господь учил: «Не будьте к ближним строги.

Вас все равно всех помирит земля».

Прощаю тех, кто добрые слова

Мне говорил, не веря в них нисколько.

И все-таки, как ни было мне горько,

Доверчивость моя была права.

Прощаю всех я, кто желал мне зла.

Но местью душу я свою не тешил.

Поскольку в битвах тоже не безгрешен.

Кого-то и моя нашла стрела.

Природу замачивая

В небосклоне грохочет гром,

Радуга разноцветная

В синих тучах в грозу висит.

Солнце летом освещая

Согревает вселенную,

А низовья после ливня

Застилает пар голубой.

Припев

Радуга живописная —

Сплетенье всех земных цветов!

Самая ты цветистая —

Ожерелье самоцветов.

Жаворонок в рань взлетая

Весной трелью нежно поет.

В ржаном поле обpявляясь

Перепел песней всех зовет.

Опенок в травах вздуваясь

Рядами утром заблестит.

Земляника созревая

Сладким запахом покорит.

Припев

Рыба прягая вприпрыжку

Воду сбрызгивает струей.

Ровно плавая квакушка

Пузырем играет в пруду.

Гроза с дождем умолкая

Природу в тишине бодрит.

Радуга многоцветная

В горизонте ярко висит.

Припев

Разворована Россия.

Обездолена страна.

Никого мы не просили

Жизнь менять и времена.

Но уже нам жребий роздан.

И подсунут новый миф…

Так же вот крестьян в колхозы

Загоняли, не спросив,

Как теперь нас гонят к рынку,

Будто к собственной беде.

Ты ловись, ловися, рыбка,

В мутной рыночной воде.

И уж вы «не подведите»,

Олигархи-рыбаки…

Я иду к строке на митинг,

Всем запретам вопреки.

Волнуется под ветром рожь,

Как море без конца и края,

И поутру не замирая…

Что будет, если ты замрешь?

Расти. Пришла пора цвести!

И рожь волненья не скрывает.

Мне слух и зренье застилает

Туманный свет на всем пути.

Дымится синью горизонт,

И петли вьет тропа кривая,

Ромашки, дружески кивая,

Укажут каждый поворот.

Иду на этот белый цвет

И васильковый — ярко-синий.

Сестренка дома ждет. Красивый

Я подарю сестре букет.

Пӗрре кӑна пӑхса илсем

Хӗвел пек ӑшӑ куҫпала,

Вара мана вут пек хӗлхем

Ҫил пек вӗҫтерӗ малалла.

Ян-ян шӑнкрав пек сассупа

Хушсамччӗ пӗр сӑмах кӑна,

Вара ҫын ҫӳремен ҫулпа

Утма вӑй парӑттӑн мана.

Пӗр утӑм ҫеҫ, пӗр утӑм ҫеҫ

Тусамччӗ эс ман еннелле,

Вара кӗҫех, вара кӗҫех

Пулма пӑрахӗ тек хӗлле.

Пускай искристый ручеек журчит

Вдоль дорожки у крыльца,

Пускай младая трава блестит

На дорожке у крыльца.

Пускай соловьи по утрам поют

Весной под вашим окном,

Пускай ласточки гнездо совьют

Летом над вашим окном.

Пускай поклонник играть поспешит

На гармошке у окна,

Пускай месяц в семик осветит

Серенаду у окна.

Пускай вьюнок день и ночь стережет

Сладкий запах у окна,

Пускай сверчок ночью стрекочет

В маттиолах у окна.

Пускай искристый ручеек журчит

Вдоль дорожки у крыльца,

Пускай младая трава блестит

На дорожке у крыльца.

Египтянла скарабей «хепри» ятлӑ,

Ӗлӗкренех тӗнче-хӗвел символӗ.

Скарабей ывӑнми-канми ӗҫлӗхлӗ,

Ытти нӑрӑсенчен уйрӑлса тӑнӑ.

Скарабей нӑрӑ шанчӑклӑ, тирпейлӗ,

Хӑйӗн таса ӗҫӗпе тӗлӗнтерет,

Усал сӑмахран яланах хӳтӗлет.

Ҫылӑхсӑр скарабей туйӑма ҫӗклет.

Карнакӑн пӗртен-пӗр тӗрнекне вӗҫлет

Чуллӑ нӑрӑ сыхласа авалхине,

Ҫухалнӑ хуҫа халӑхӑн ҫершывне,

Унӑн вӑйлӑран-вӑйлӑ историне.

Хепри Турӑ — этемӗн чи пуҫлӑхӗ,

Ӳкерчӗксенче скарабей пуҫӗпе,

Хепри Турӑ — тӗнче ырлӑх-пурлӑхӗ,

Ҫутатать авалхи халӑхӑн чысне.

Ювелир ӗҫӗ скарабей сӑнӗпе

Пуҫланнӑ темиҫе пин ҫул каялла

Ырласа ҫав вӑхӑтри культурине,

Эрешлесе Нефертити илемне.

Паллӑ кинофильм «Фараон» ҫыххинче

Курӑнаҫ скарабей чыслӑ сӑнӗсем,

Папируссем, чуллӑ ҫырансем ҫинче

Сыхланаҫ халӗ нӑрӑ сӑнарӗсем.

Ҫыру-тӑмхара илемлӗ скарабей

Йӑваланӑ чӑмӑр — хӗвел символӗ

Тӗртет тӳпере хускатса хӗвеле,

Вӑй-хал парса хӑйне шеллемесӗр.

Атӑлҫи пӑлхарсен кашни ҫемйинче

Ашшӗ ҫулталӑк тултарнӑ ывӑлӗн

Ҫӳҫне хачӑпа каснӑ тӗпеклетсе

Сылтӑм енчи ӑшӑ тӑнлав тӗлӗнче.

Ман атте-аннен пилӗк ывӑл пулнӑ;

Ҫулталӑкри кашни ывӑлӗн ҫӳҫне

Касса хачӑпа пӗр тикӗс кӗскетнӗ

Тӗпеклетсе ачаш тӑнлав ҫийӗнче.

Ҫӳҫне касас умӗн ывӑлӗ туйса

Пачах итлемест, аллине тӑратса

Чупать анне патне хӳтлӗх шыраса,

Саппун айне курӑнми пытарӑнса.

Атте аннене куҫ хӗссе систерет

Ывӑла хӑйӗн патне йӑтса пыма,

Тытса пырсан чӗркуҫҫи ҫине лартать,

Кӑтра ҫуҫлӗ пуҫне ӑшшӑн ыталать.

Илемлӗн те хитрен ҫӳҫне кӗскетсе

Килӗшӳллӗ чипер тӗпек хӑварать,

Чуп туса сӑпка юррипе пиллесе

Вӑйпитти, паттӑрлӑх, хӑюлӑх сунать.

Атӑлҫи пӑлхарсен кашни ҫемйинче

Ашшӗ ҫулталӑк тултарнӑ ывӑлӗн

Ҫӳҫне хачӑпа каснӑ тӗпеклетсе

Сылтӑм енчи ӑшӑ тӑнлав тӗлӗнче.

О! Нил ҫумӗнчи ӗлӗкхи Египет

Мухтанӑ тимлӗхшӗн скарабей нӑрра —

Ҫак нӑрӑ тислӗкрен чӑмӑр унаса

Ҫавӑрнӑ ӑна хӗвеле май пӑрса.

Юлашкинчен хатӗр чӑмӑрӗ ҫине

Ами йышлӑ ҫӑмартине пӑрахса,

Пытарнӑ шӑтӑкра тӑпра тултарса,

Ҫитерме ӑрусене тӑрантарса.

Ҫитӗннӗ скарабей ҫине сӑрланӑ

Хӗвел, лотос, лӗпӗшсен сӑнӗсене,

Халь те Мавзолейра сыхланса юлнӑ

Ылтӑнран тунӑ нӑрӑ кӗлеткисем.

Хаклӑ йышши скарабей кӳлеписем

Упранса тӑнӑ чуллӑ тупӑксенче,

Ҫӗрмесӗр выртнӑ ҫынсен виллисенче,

Ювелирсен чечен эрешӗсенче.

Шӑрӑх кӑнтӑрла хисеплӗ скарабей

Вӗҫет хӑпартмасӑр хытӑ ҫунатне,

Ҫӗклесе ӗлӗкхи Египет чысне,

Аса илтерсе вилӗмсӗр мухтавне.

Хӗвел Турӑсен ӗҫлӗхлӗ скарабей

Ҫавӑрса чӑмӑра тӗплӗ палӑртнӑ

Хӗвел тӳпере ҫуралса куҫнине,

Вилнӗ хыҫҫӑн чӗрӗлсе ҫӗнелнине.

Тавтапуҫ сире, тайма пуҫ пурне те

Хак панӑшӑн ман шухӑша.

Ӑнӑҫу сунатӑп ял халӑхне те

Ырласа таса тупӑша.

Пурӑнатӑр эсир вӑрман хӗрринче

Упраса уҫӑ сывлӑша.

Арапуҫ ҫумӗнчи Пӑла шывӗнче

Каҫалла куртӑм акӑша.

Арапуҫ вӑтам шкулӗ шыв ҫумӗнче

Ҫутатса тӑрать ял-йыша.

Ҫутӑра курӑнать кашни чӳрече

Кӑтартса ӗҫчен кил-йыша.

Савӑнса ҫӳрӗр утса ҫак ҫӗр ҫинче

Кашни кун савса ял-йыша.

Чун-вартан тайма пуҫ ташӑ каҫӗнче

Ырӑ суннӑшӑн янташа.

У меня есть родина, над нею

Днем сияет синий небосвод,

Вечером созвездья пламенеют,

Те, что гасит солнечный восход.

Но когда я ночью возвращаюсь

И в тумане не видать ни зги,

Знаю я, меня подстерегают

У порога злобные враги.

Мама! Ты меня всегда учила,

Чтоб любил я всех, смиряя гнев, —

Я любил бы, мама, всех любил бы,

Да нужны свобода мне и хлеб.

Кил-ҫуртри хӑмӑр ҫерҫи

Каймасть кӑнтӑра вӗҫсе,

Тухсан картишне кил хуҫи

Сикет хитрен чӗвӗлтетсе.

Шартлама сивӗ хӗлле

Пытанать хӳтте ларса.

Парӑр-ха кӗрпине сапса

Сырӑш ҫине ҫакса ҫӳле.

Ҫурхи ӑшӑ кунсенче,

Сарӑ хӗвел ҫуттинче

Чӗвелтетеҫ ял ҫерҫисем

Пӳрт ҫумӗнчи тӗм ҫийӗнче.

Вӑйлӑ аҫи ҫӗнтерсе

Теприне кӗрешӳре,

Канать лӑпкӑн чӗриклетсе

Амийӗ ҫумне тӗршӗнсе.

Пахчара юр ирӗлсен

Ӗҫлеҫ хуҫапа пӗрле.

Хӑйсен йышлӑ чӗпписене

Ӳстереҫ ҫитерсе куллен.

Ҫерҫи ялта пурӑнса

Илӗртет кашни ҫынна,

Чӗвӗлтетет хитрен сиксе

Чипер тӗсӗпе илӗртсе.

Алмаз хӗрӳллӗ, янкӑр тӑрӑллӑ,

Хӗвел ҫуттинчен шӑп аталаннӑ,

Ялкӑшать ҫутӑ пайӑркисемпе,

Куҫ вӑйне вӑрттӑн илсе ҫиҫӗм пек.

Бриллиант ҫӗкленӳллӗ йӑлтӑркка,

Тикӗслесе кӗтесленӗ алмаз,

Мӑнаҫлӑ йӑлкӑшать тӗрлӗ тӗспе —

Асамат кӗперӗ тӗсӗсемпе.

Корунд пуринчен хаклӑ-хытӑ чул,

Тахҫанхи якатмалли наждак вӑл,

Корундӑн йӑмӑх тӗслӗ йышшисем:

Хӗрлӗ рубин, кӑвак сапфир чулсем.

Хӗрлӗ рубин ытарайми чаплӑ,

Савнӑ чулсенчен тулли асамлӑ,

Илӗртет тивӗҫлӗ ҫулӑмӗпе,

Ҫӗнтерсе тӗсӗн ҫӑралӑхӗпе.

Юмӑҫсен хисеплӗ хӗрлӗ рубин —

Вут-хӗмлӗ драконӑн юн муклашки,

Илсе килнӗ ӑна Европӑна

Аслӑ полководец Македонский.

Кӑвак сапфир витӗмлӗ кӑмӑллӑ,

Тӗплӗ ҫӗнтерӳллӗ — асамӑҫлӑ,

Килентерет кирек хӑш эрешре

Кӑваккӑн чечексен тӗрлӗлӗхпе.

Ӗлӗкхи Египет чӳк пуҫӗсем

Ҫакса ҫӳренӗ паха сапфирсем.

Библи тӗлӗшпе Соломон патшан

Пичетӗ пулнӑ кӑвак сапфиртан.

Утмӑлкка тӗслӗ сапфир хӳхӗмлӗ,

Йӑлтӑртатать илӗртсе ҫӑлтӑр пек.

Сапфир Корольсен вӗҫсӗр символӗ,

Тӳрӗлӗх, ҫӗнтерӳ, власть паллисем.

Изумруд чакӑр симӗс хӗлхемлӗх,

Ытти черчен чулсенчен капӑрлӑх,

Ҫынна телей кӳрекен илемлӗх.

Изумруд тӗрӗслӗхпе паллӑрах.

Изумруд хӗрлӗхе упраканӗ,

Шӑрҫа хуҫисен ырӑ канӑҫӗ,

Пуянлӑха та илӗртекенӗ,

Тунсӑха салатса яраканӗ.

Мономах ҫӗлӗкне эрешлесе

Рубин-изумрудпа венчетленӗ

Российӑри пӗтӗм патшасене

Пӗрремӗш Петр патшана лариччен.

Ӗлӗкхи ювелир ҫак чулсемпе

Ылтӑнран тунӑ мӑй ҫыххисене,

Чиперлетнӗ куҫлӑ ҫӗрӗсене

Ҫакса ҫӳренӗ патша майрисем.

Библи ҫирӗплетсе каланипе

Моисей хӑйӗн вунӑ халалне

Касса тӗрленӗ корунд пӗрчипе

Лазурит татӑкӗсем ҫийӗнче.

Нежный цветок хризантема

Летом прелестью изумит,

Отцветая хризантема

В саду осеннем освежит.

На просторы волжской земли

Цветом хризантема прельстит.

Кареглазая юности

С хризантемой во сне стоит.

С утра рабочие пчелы

Дружно собирают с цветов

Пыльцу и напиток богов

Для потомства в соты вложить.

Дива бабочка порхая

Хризантему выбирает,

На ночь оставаясь с нею

В утро светлое слетает.

От небесных светил ночью

Хризантема мерцает свет,

Владея тайною силой

К себе издалека влечет.

Народ болгарский с Дуная

Солнечным цветком дорожит.

Лили Иванова — Пике

Хризантему благословит.

С зарей новой летописи

Разделился древний народ;

Частью уходя на Дунай

Вспомянуть цветок приютил.

Заблестели черешенки

       На зеленой ветке.

Смотрят снизу на черешенки

       Детки-малолетки.

И мальчишки и девчонки

       Под деревом скачут,

Тянут к ягодкам ручонки

       И чуть-чуть не плачут.

       Вишни, вишни дразнят око,

       Да растут высоко.

       Рук до вишен не дотянешь,

       Спелых не достанешь.

«Ой, вишенки-черешенки,

       Налились вы соком!

Отчего же вы растете

       На суку высоком?»

«Кабы выросли пониже,

       Мы бы не поспели.

Кабы выросли поближе,

       Нас давно бы съели».

Вӑтӑр пин ҫул кая скарабей нӑрӑ

Ытти нӑрӑсенсен уйрӑлса тӑнӑ,

Ӗҫлӗхлипе чаплӑ скарабей нӑрӑ

Тӗлӗнтерет халӗ те ҫут тӗнчене.

Леш ӗмӗрӗн утмӑлмӗш ҫулӗсенче

Ежи Кавалерович хатӗрленӗ

«Фараон» кинофильм пуҫламӑшӗнче

Курӑнаҫ нӑрӑ скарабей сӑнӗсем.

Ҫӗр вӑтӑр ҫулсем кая Фабр Жан Анри —

Хурт кӑпшанкӑсен паллӑ тишкерӳҫи

Ӗмӗрхи скарабей нӑрра ырланӑ,

Ытти тӗслӗ нӑрӑсенчен уйӑрнӑ.

Якатнӑ чӑмӑра скарабей нӑрӑ

Ӑрӑва ҫитерме шӑтӑка хунӑ,

Хӑш чух тӳрех пӗчченех ҫиҫе янӑ

Шӑтӑкри апат ҫимелли пӳлӗмре.

Ҫепӗҫ юрӑ-кӗвӗ генийӗ Верди

Пин те сакӑр ҫер ҫитмӗлмӗш ҫулхине,

Кӗвӗленӗ «Аида» оперӑри

Ӗҫ-пуҫ ҫӳлӗлет скарабей ҫӗршывне.

Сӑкӑт ял ачи Юхма Мишши

Ҫуралнӑ шурӑмпуҫ ҫуттинче,

Шура барс ҫӗнтернӗ ҫулӗнче,

Ака-суха пуҫламӑшӗнче.

Сӑкӑт ял ачи Юхма Мишши

Ҫуралсан ыйтнӑ амӑшӗнчен:

«Кала хӑв ятна мана, анне,

Итлес килет аттен сассине».

Сӑкӑт ял ачи Юхма Мишши

Каланӑ ашшӗне кӗрсенех:

«Лар ҫывхарса ывӑлу патне!

Юрласа пар сӑпка юррине».

Сӑкӑт ял ачи Юхма Мишши

Ҫуралнӑ Пӑла шыв ҫумӗнче,

Шурӑмпуҫ ҫӑлтӑрӗ ҫуттинче,

Шухӑшласа йӑх-несӗл ҫинчен.