Кивĕ Саврăш

Евгений Илюхинӑн тавра пӗлӳ енӗпе ҫырнӑ статйисене эпӗ «Суварта» питӗ кӑсӑкланса вулатӑп. Нумай тӗпчет автор, шырать, чӑваш ялӗсен историйӗпе интересленет. Манӑн «Энциклопедия чувашских сел Самарской области» (Самар, 2008) кӗнеке тухсан Самар облаҫӗнчен ман пата ҫырусем нумай килме пуҫларӗҫ. Пурте хӑйсен ялӗсем ҫинчен тӗплӗнрех пӗлес теҫҫӗ. Пӗр кӗнеке Евгений Илюхин аллине те лекнӗ.

Вырӑссен историкӗ, этнографӗ В. К. Магницкий чӑвашсенчен ҫырса илнӗ 10582 арҫын ячӗ хушшинче пӗр питӗ илемлӗ ят та пур: Саврӑш. «Саватӑп» сӑмахпа «Саврӑш» ятӑн пӗр тымар – «сав». «Саватӑп» – «юрататӑп; ӑшшӑн, ҫывӑххӑн куратӑп» тенине пӗлтерет. Апла-тӑк, Саврӑш ят та юратупа, кӑмӑллӑхпа ҫыхӑннӑ. Саврӑш ят Пӑлхар патшалӑхӗнче пурӑннӑ сӑварсемпе те ҫыхӑнма пултарнӑ – «сӑвар» тата «савр» пӗр пекрехех илтӗнеҫҫӗ.

Ах, епле хитре-ҫке каҫӗ,
Сарӑ уйӑх ялтӑрать,
Лашасем шыва анаҫҫӗ,
Таҫта кӗвӗ янӑрать.

Саврӑш ҫырми хӗррине хӑҫан ҫынсем килсе вырнаҫма пуҫланӑ? Мӗнрен пуҫланать тӑван ял историйӗ? Мӗншӗн Кивӗ Саврӑш тесе ят панӑ? Мана кӑсӑклантаракан ыйтусем ҫине П. Е. Пильщиков, Н. Я. Пильщиков, Д. В. Захаров, А. Г. Кузьмин хуравларӗҫ. Вӗсене итленӗ хыҫҫӑн эпӗ хӑш-пӗр ӑнлантарусемпе килӗшесшӗн пулмарӑм. Хам шухӑша ҫырса пӗлтерем.