Ырă тата усал чунсем

Асанне асаттене аса илсен «ийе чӑмламан пулсан татах пурӑнатчӗ» тетчӗ. Мӗн пирки каланӑ-ши вӑл?

И. МИХАЙЛОВА.
Комсомольски районӗ.

Ийесем — чӑвашсен авалхи тӗнӗнче ҫут ҫанталӑк тата культура объекчӗсен /сӑрт-ту, уй-хир, ҫӑл куҫсен, мунчасен, армансен, вите-хуралтӑ, хуҫасӑр ҫурт-йӗр т. ыт. / хуҫисем. Вӗсем ырӑ /турӑ тунисем/ тата усаллисем /шуйттан ҫуратнисем/ пулаҫҫӗ. Ҫын евӗрлӗ, арҫын е хӗрарӑм сӑнӗ-кӗлеткиллӗ, «суккӑр», «чалӑш куҫлӑ», «виҫӗ куҫлӑ», «мӑнтӑр» йышши сӑмахсемпе сӑнарлаҫҫӗ.

Каярахри йӑла-йӗркере ийесем хӑйсем пурӑнакан вырӑна хӳтӗлекен чунсем кӑна мар, ҫынсене /ытларах чухне ачасене/, выльӑх-чӗрлӗхе чирлеттерекен усалсем пулса тӑнӑ. Вӗсем вӑй-хала пӗтереҫҫӗ, имшерлетеҫҫӗ, шалкӑм ҫаптараҫҫӗ тесе шухӑшланӑ. Ийе киревсӗрленнин сӑлтавне ҫынсем хӑш-пӗр йӑла-йӗркене пӑхӑнманнипе ҫыхӑнтарнӑ. Сӑмахран: кӗлӗ вуламасӑр ҫӗр ҫине выртма, суха кассинче ҫывӑрма, ачасене килте пӗччен хӑварма юраман.

Унран сыхланма чустаран тунӑ ҫын е чӗр чун кӗлеткипе чӳк тунӑ, ҫӑкӑр, кукӑль-икерчӗ панӑ, пилеш тураттипе хӳтӗленнӗ. Ҫын кӗлеткине кӗрсе ларнӑ ийене хӑваласа кӑларма вӗрӳ-суру йӗркине туса ирттернӗ.

Хыпар. — 2012. — Авӑн, 22 (№ 183-184 №№).

 

Разделы: