Сувар

Чăвашсем Пăлхарта пухăнчĕç

Чӑвашсен историйӗпе культура еткерлӗхне халалланӑ наукӑпа практика конференцийӗҪакнашкал тӗлпулусем Аслӑ Пӑлхар ҫӗрӗ ҫинче сайра пулса иртнӗрен-и, юлашки вӑхӑтра кунти историпе археологи заповедникӗнче пӑлхарсем ислам тӗнне йышӑннине халалласа нумай ҫурт-йӗр тума тытӑннипе-и, «чӑвашсем Пӑлхарта пухӑнчӗҫ» тесе пӗлтерни хаҫат-журналсемшӗн резонанслӑ хыпар пулса тӑрать. Ҫавӑнпа та ҫак пулӑма вырӑнти администраци енчен те, Ульяновск облаҫӗнчи, Тутарстанри Чӑваш наципе культура автономийӗсен, Шупашкарти Чӑваш наци конгресӗн ертӳҫисенчен тимлӗх пулни хӑйне пӗр пулӑм теер.

Эпир – сăвар йăхĕнчен

«Туслӑх – вӑхӑта, тӑванлӑх – ӗмӗрлӗхе». Ҫак чӑваш ваттисен сӑмахне Владимир Алмантай хӑйӗн нумаях пулмасть кун ҫути курнӑ «Предания старины глубокой» кӗнекинче эпиграф вырӑнне усӑ курнӑ. «Суварская пословица» тесе палӑртнӑ вӑл унӑн айне. Ку эпиграфпа автор авалхи суварсемпе чӑвашсем хушшинчи ҫыхӑнӑва тепӗр хут ҫирӗплетет.

Кивĕ Саврăш кивĕ мар!

Ах, епле хитре-ҫке каҫӗ,
Сарӑ уйӑх ялтӑрать,
Лашасем шыва анаҫҫӗ,
Таҫта кӗвӗ янӑрать.

Истори палăкĕсем – ĕмĕре

Эпӗ хамӑн сӑмахсене ял-йышӑма, Тутар Пӑрнайӗнче пурӑнакансене, чӗнсе калатӑп: Пӑрнай Алка хула пулнӑ вырӑна хамӑрӑн несӗлсем патне ҫухатусемсӗр ҫитересчӗ.

Пӑрнай сӑвар халӑхӗн историйӗпе питӗ тачӑ ҫыхӑннӑ. Вӑл Сӑвар хулин ҫывӑхнех вырнаҫни те ҫакӑн ҫинченех калать. Тӗрӗк тӗнчинче сӑвар халӑхӗн (шыв ҫыннисен) историйӗ Междуречье – Месопотами – историйӗ ҫине таянать. Вӗсем Хазар (Каспи) тинӗсӗ хӗрринче пурӑнни паллӑ.

Мĕн вăл Сувар?

Ҫак ыйтӑва кашни ҫур ҫуллӑх пуҫламӑшӗнче пирӗн ҫӗнӗ вулакансем параҫҫӗ.

Сӑвар (вырӑсла - Сувар) текен хула хальхи Спас тата Элкел районӗсен чиккинче, Кузнечиха ял тӗлӗнче Пӑлхар патшалӑхӗ вӑхӑтӗнче пулнӑ. Тата ӗлӗкрех сӑвар йӑхӗсем хальхи Дагестан территорийӗнче пурӑннӑ. VII ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсенче сӑварсен ытларах пайӗ Вӑтам Атӑл ҫӗрӗ ҫине куҫать, вӗсем пӑлхар йӑхӗсемпе юнашар, Утка тата Кӗҫӗн Ҫарӑмсан юханшывӗсен тӑрӑхӗнче тулӑх ҫӗрсене йышӑнаҫҫӗ.

Subscribe to RSS - Сувар