Сувары

Мартӑн 5-мӗшӗнче Шупашкарти кафесенчен пӗринче «Сувар» фонд чӑваш халӑхӗн Ҫӑварни уявне ирттерчӗ. Яланхи пекех уява чӑваш интеллигенцийӗн паллӑ представителӗсем пухӑнчӗҫ, нумайӑшӗ халӑх костюмӗсене тӑхӑнса килнӗ.

Нумаях пулмасть «Сувар» фонд Пушкӑрт республикинчи Чӑваш Карамал ялӗнче пулса иртнӗ Николаевӑн вулавне хутшӑнчӗ. Вулава чӑваш тӗнчин паллӑ ҫыннине Василий Васильевич Николаева (1939-2007) халалланӑ. Вӑл ҫав ялта ҫуралса ӳснӗ. РАЕН академикӗ, Чӑваш Республикин патшалӗх премине икӗ хутчен тивӗҫнӗскер, Ӑремпур газпром гендиректорӗ пулса ӗҫленӗ. Василий Васильевич тӑван халӑхӑн пуян историне нумай тӗпченӗ, тӗпчевҫӗсене пухса вӗсемпе пӗрле чаплӑ та пуян кӗнекесем кӑларнӑ. «Халӑхӑмӑрӑн историпе ҫыхӑннӑ кӗнекесемпе ытти ӗҫсен шайӗ питӗ ҫӳллӗ, тӗнче шайӗнче, пулмалла», — тенӗ вӑл. Сӑмахран, «Чувашский костюм» кӗнекене Финляндири типографинче кӑларттарнӑ. Халӑх тум-тирӗ пирки ҫырнӑ ытти халӑхӑн ҫавнашкал чаплӑ кӗнеке никамӑн та ҫук тесен те йӑнӑш пулмӗ. В.Николаев нишлӗ те мӗскӗнрех кӑларнӑ ӗҫсене чӑтма пултарайман. Вӑл пӗр май асилтерсе тӑнӑ: «Хамӑра хисеплемелле — унсӑрӑн пире тӗнчере никам та хисеплемӗ».

Вырӑссен историкӗ, этнографӗ В. К. Магницкий чӑвашсенчен ҫырса илнӗ 10582 арҫын ячӗ хушшинче пӗр питӗ илемлӗ ят та пур: Саврӑш. «Саватӑп» сӑмахпа «Саврӑш» ятӑн пӗр тымар – «сав». «Саватӑп» – «юрататӑп; ӑшшӑн, ҫывӑххӑн куратӑп» тенине пӗлтерет. Апла-тӑк, Саврӑш ят та юратупа, кӑмӑллӑхпа ҫыхӑннӑ. Саврӑш ят Пӑлхар патшалӑхӗнче пурӑннӑ сӑварсемпе те ҫыхӑнма пултарнӑ – «сӑвар» тата «савр» пӗр пекрехех илтӗнеҫҫӗ.

Нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Шупашкарта, ЧР Наци библиотекин конференц-залӗнче «Чӑваш Ен экономика модернизацийӗн регионла компоненчӗ» темӑпа ҫавра сӗтел иртрӗ. Ҫак пухура «Аталану» тата «Сувар» фондсем «Юристсем граждан обществишӗн» коммерциллӗ мар ӗҫтешлӗх йӗркелерӗҫ.

«Сувар» (47 №, 19.11.2010) хаҫатра Нина Ратаевӑн «Аваллӑх йӗрӗпе» статйине вуларӑм. Эпӗ те ваттисенчен Хусана чӑвашсем йӗркелесе янӑ тесе калаҫнине пӗрре кӑна илтмен. Хусан чӑнах та «хуса ярсан», «хӑваласа ярсан» сӑмахран пырать.